breath
[noun]
[de a-dem, <no plural>]

There is apparently a distinction between ‘a person’s breath’ and ‘breath’ as an example of ‘wind’ (as in a breath of fresh air). But let’s assume that will be clear from context.

A lot of expressions with ‘adem’ exist and we cover (part of) them in the examples.

Examples:
– "Het is zo koud buiten dat je je eigen adem kan zien." 
("It’s so cold outside that one can see his/her own breath.")

– "Met ingehouden adem keek de trainer naar de verrichtingen van zijn pupil." 
("The coach watched the performance of his pupil with bated breath.")

– "Hoe lang kan jij je adem inhouden?" 
("For how long can you hold your breath?")

– "Even wachten, ik moet even op adem komen; volgende keer neem ik de lift!" – "Je raakt wel erg snel buiten adem, je bent toch geen ouwe man!"
("Wait a second, I have to catch my breath; next time I’ll take the elevator!" – "You get puffed really quickly, you are not an old man are you now?")

– "Ik heb het boek ‘Oorlogswinter‘ in een adem uitgelezen en jij?" – "Ik ook, heb je trouwens de film al gezien?"
("I couldn’t stop reading ‘Oorlogswinter’, what about you?" – "Me too, by the way, have you seen the film yet?" Literally: "read the book in one breath".)

– "Hij wordt altijd in een adem genoemd met de andere grote schrijvers van de 19e eeuw." 
("He is always bracketed together with the other great writers of the 19th century.")

– "We zullen wel eens zien wie hier de langste adem heeft!" 
("We shall see who will hold out longest, hah!" The "we zullen wel eens zien" typically implies the "hah"!)

– "Mijn manager houdt mij continu in de gaten; ben ik even iets anders aan het doen, voel ik weer zijn hete adem in mijn nek!" 
("My manager is constantly keeping an eye on me; just when I’m doing something else I feel him breathing down my neck again!")

– "Het spijt mij het te moeten mededelen, maar vanochtend heeft tante Bep haar laatste adem uitgeblazen…" 
("I’m sorry to have to tell you this, but this morning aunt Bep passed away…" Literally: "has blown out her last breath.")

Related words:
– Ademen: to breath [verb] [ademde, geademd].
– Ademhalen: to breathe [verb] [haalde adem, ademgehaald].

Example:
– "Hij haalde zo langzaam adem, dat ik dacht dat hij dood was!"
("He was breathing that slowly that I thought he was dead!")

– Adembenemend: breathtaking [adjective/adverb]. Note that there is also the expression "de adem benemen", but "adembenemend" is a bit more common.

to assess, to judge 
[verb]
[be-oor-de-len, be-oor-deel-de, be-oor-deeld]

"Beoordelen" is close to "oordelen". Where "oordelen" is "to pass judgement" or "to make up one’s mind", "beoordelen" implies assessment (based on criteria or circumstances) and usually comes down to indicating approval or disapproval.

Examples:
– "Bij deze auditie wordt u beoordeeld op uw technische vaardigheden." 
("At this audition you will be judged based on your technical abilities.")

– "Moet je vanochtend college geven?" – "Nee, maar ik moet wel tentamens beoordelen." 
("Are you lecturing this morning?" – "No, but I will have to grade tests." Emphasis should be on "will" to reflect the use of "wel". Literally: "Do you have to give lectures…" Note that "college geven" is used only for university lectures. "Tentamen" is the common word for a higher education test.)

– "Hoe is de situatie daar?" – "Het is moeilijk te beoordelen; er is nog veel onduidelijk en iedereen rent rond als een kip zonder kop!" 
("How is the situation (there / with you)?" – "It is difficult to assess; a lot is still unclear and everybody is running around aimlessly / without clear direction." Literally: "like a headless chicken".)

– "De manager behoort de werknemers louter en alleen op hun prestaties te beoordelen." 
("The manager is supposed to assess the employees purely on their achievements.")

– "Oké, ik geef het toe, ik heb hem misschien verkeerd beoordeeld." 
("Alright, I admit, I might have misjudged him.")

– "Mam, ik ben oud genoeg om dat zelf te beoordelen ja!" 
("Mom, I am old enough to judge for myself(, thank you very much)!")

Related words:
– Evaluatie: evaluation [noun] [de evaluatie, de evaluaties].
– Beoordelingsgesprek: appraisal, assessment interview [noun] [het gesprek, de gesprekken].

Example:

– "Heb jij je beoordelingsgesprek al gehad?"
("Have you had your appraisal yet?")

– Inschatting: assessment [noun] [de inschatting, de inschattingen].
– Vooroordeel: prejudice [noun] [het vooroordeel, de vooroordelen].
– Jureren: to act as judge (in a competition) [verb] [jureerde, gejureerd].